BİTKİ ÇEŞİTLERİNİN KAYIT ALTINA ALINMASI YÖNETMELİĞİ

17 Eylül 2024 SALI

Resmî Gazete

Sayı : 32665

YÖNETMELİK

Tarım ve Orman Bakanlığından:

BİTKİ ÇEŞİTLERİNİN KAYIT ALTINA ALINMASI YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Başlangıç Hükümleri

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; tarımsal bitki türlerine ait çeşitlerin kayıt altına alınması, kayıt listelerinin oluşturulması, kütükte kalış süresi ve silinmesi, bitki genetik kaynaklarının kaydedilmesi, özel sektör tarımsal araştırma kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve denetimine ilişkin esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; tarla bitkileri, sebze, meyve, asma ve süs bitkilerine ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, özel sektör araştırma kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve denetimine ilişkin iş ve işlemleri kapsar.

Dayanak

MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı Tohumculuk Kanununun 4 üncü maddesine ve 21/12/1967 tarihli ve 969 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Merkez ve Taşra Kuruluşlarına Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Alt Liste: Farklılık Yeknesaklık Durulmuşluk (FYD) denemelerinde farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilmesine rağmen Tarımsal Değerleri Ölçme (TDÖ) denemeleri sonuçları sebebi ile tescil komitesince tescili reddedilen çeşitlerin dâhil edildiği listeyi,

b) Araştırma kuruluşu: Bitki çeşitlerinin ıslahı veya bulunması ve geliştirilmesi ile ilgili faaliyet gösteren, nitelikleri ve çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen, kamu ve özel kuruluşları,

c) Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığını,

ç) Başvuru öncesi denemeler: Tarla bitkileri türlerinde, kayıt başvurusu öncesinde ilgili bitki türünde Bakanlık tarafından yayımlanmış teknik talimat çerçevesinde araştırma kuruluşları tarafından kurulan denemeleri,

d) Başvuru öncesi deneme raporu: Kayıt başvurusu öncesinde ilgili bitki türünde yayımlanan teknik talimat çerçevesinde, çeşidin tarımsal değerini belirlemek için yapılan deneme sonuçlarına ait istatistikî analizlerinin, teknolojik özelliklerinin, hastalık ve zararlılara dayanıklılığının belirlendiği deneme ve gözlemlerin, ekonomik değer bakımından denemedeki standart/kontrol çeşitlerinden üstün olduğu bir veya birkaç özelliğin belirtildiği raporu,

e) Başvuru sahibi: Çeşidi ıslah eden veya geliştiren araştırma kuruluşu veya gerçek kişiler ile yetki belgesine sahip tohumluk üreticisi kuruluşları,

f) Bitki grubu: Tarla bitkileri, sebze, meyve/asma ile süs bitkileri türlerinden oluşan her bir grubu,

g) Bülten: Kayıt altına alınan veya çıkarılan bitki çeşitlerinin, kayıt altına alma ile ilgili iş ve işlemlerin yayımlandığı listeleri,

ğ) Çeşit: Bir veya birden fazla genotipin birleşmesinden ortaya çıkan ve kendine has özelliklerle tanımlanan, sözü edilen özelliklerden en az biriyle diğer herhangi bir bitki grubundan ayrılan, değişmeksizin çoğaltılmaya uygunluğu bakımından bir bütün olan, botanik taksonomi içinde yer alan genetik yapıyı,

h) Çeşit adayı: Çeşidin tüm özelliklerine sahip olduğu düşünülen ancak henüz çeşit olarak tescil edilmemiş durulmuş bitkisel genetik yapıyı,

ı) Çeşit Özellik Belgesi: Çeşidin veya ana-baba hatlarının tescil edildiği ülkenin resmî tescil kuruluşundan alınmış, morfolojik, fizyolojik ve teknolojik karakterleri içeren, asıl belgeyi,

i) Çeşit tescil raporu: Çeşit tescil deneme ve test sonuçlarının TDÖ ve/veya FYD denemeleri çerçevesinde değerlendirilerek Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü (TTSM) tarafından hazırlanan raporu,

j) Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS): Bakanlıkta kullanılacak olan Elektronik Belge Yönetim Sistemini,

k) Farklılık, yeknesaklık, durulmuşluk testleri (FYD): Çeşidin, morfolojik ve fizyolojik karakterlerinin tespit edilerek, teknik soru anketinde belirtilen özelliklerinin doğrulanmasına ve mevcut çeşitlerden farklı, yeknesak ve durulmuş olup olmadığının belirlenmesine dair gözlem veya testleri,

l) Genel Müdürlük: Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünü,

m) Kayıtlı elektronik posta (KEP): Elektronik iletilerin, gönderimi ve teslimatı da dâhil olmak üzere kullanımına ilişkin olarak hukukî delil sağlayan, elektronik postanın nitelikli şeklini,

n) Lokasyon: Bitki yetiştirme açısından iklim, toprak ve diğer ekolojik faktörler yönünden kendine has özellikleri olan bölgeyi,

o) Meyve ve Asma Çeşit Listesi: Meyve ve asma türlerine ait çeşitlerin kayıtlı olduğu listeyi,

ö) Sebze Çeşit Listesi: Sebze türlerine ait kayıt altına alınan ve ticareti yapılan çeşitlerin kayıtlı olduğu listeyi,

p) Serbest çeşit: 8/1/2004 tarihli ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun kapsamında koruma vasfını yitirmiş ve meyve, asma ve patateste 30, diğer türlerde 25 yıldan daha fazla üretimde bulunan çeşitleri,

r) Standart numune: Kayıt altına alınan çeşitlere ait, TTSM tarafından bitki türü bazında miktarları belirlenen ve hibrit çeşitlerde sertifikalı, hibrit olmayan çeşitlerde en az orijinal tohumluk sınıfındaki asgari tohumluk standartlarını karşılayan ve başvuru sahibi tarafından temin edilen numuneyi,

s) Standart tohumluk: Kayıt altına alınan çeşitlere ait ve Bakanlık tarafından belirlenen bitki türlerinde sadece laboratuvar kontrolleriyle ticarete arz edilen tohum veya çoğaltım materyalini,

ş) Süs Bitkileri Çeşit Listesi: Süs bitkisi türlerine ait çeşitlerin kayıtlı olduğu listeyi,

t) Tarla Bitkileri Çeşit Listesi: Tarla bitkisi türlerine ait çeşitlerin kayıtlı olduğu listeyi,

u) TTSM: Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğünü,

ü) Tarımsal Değerleri Ölçme Denemesi (TDÖ): Tarla bitkisi türlerine ait çeşitlerin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile verim, hastalık ve zararlılara dayanıklılık gibi tarımsal değerlerinin tespit edildiği denemeleri,

v) Tavsiye Listesi: Yayımlanma esasları Genel Müdürlük tarafından belirlenen, bölgelere göre uygun çeşitlerin belirtildiği listeyi,

y) Tescil: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun ve/veya biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal değerlerinin tespit edilerek kütüğe kaydedilmesini,

z) Tescil denemesi: Bir bitki çeşidinin kayıt altına alınmasına esas olmak üzere TTSM tarafından kurulan denemeleri,

aa) Teknik soru anketi: Çeşidin ıslahçısı tarafından doldurulan, FYD testlerinin kurulmasına esas olmak üzere, çeşide ait bazı özelliklerin yer aldığı, örneği TTSM tarafından yayımlanan formu,

bb) Teknik talimat: İlgili bitki türünde Bakanlık tarafından yayımlanmış, başvuru öncesi ve tescil denemelerindeki teknik esasları belirleyen kıstasları,

cc) Tohumluk üretici kuruluş: Bakanlıkça tohumluk üretimi konusunda görevlendirilen kamu kuruluşları ile tohumluk üretmek amacıyla kurulmuş olan, bu konuda gerekli alt yapısı bulunan, fiilen sertifikalı veya standart tohumluk üreten özel sektör kuruluşlarını,

çç) Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi (UETS): 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve 6/12/2018 tarihli ve 30617 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Tebligat Yönetmeliği uyarınca PTT tarafından kurulan ve işletilen sistemi,

dd) UPOV: Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Birliğini,

ee) Üretim izni: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, çeşit tescil edilinceye kadar verilen süreli izni,

ff) Yetki belgesi: Islahçısından en az beş yıl süre için alınan, başvuru sahibi adına çeşit adayının kayıt altına alınması amacıyla başvuru sahibinin yetkilendirildiğini gösteren, ıslak imzalı veya doğrulanabilir e-imzalı orijinal belgeyi,

ifade eder.